Podsumowanie po dyskusji o sytuacji przejść granicznych, która odbyła się w Państwowej Wyższej Szkole Wschodnioeuropejskiej w Przemyślu – zobacz materiał filmowy. 

bk, jb 

Dr Iryna Suszko z ukraińskiej Organizacji Obywatelskiej „Europa bez Granic” nie znalazła, niestety, czasu na wypowiedź do kamery. Wobec tego przedstawiamy poniżej pisemną relację z jej wystąpienia:

Notatki z wypowiedzi dr Iryny Suszko:

Od 2017 roku, kiedy to obywatele Ukrainy zostali zwolnieni z obowiązku posiadania wizy na wjazd do krajów Unii Europejskiej, Ukraińcy stali się dużo bardziej mobilni. Z możliwości bezwizowej podróży do zjednoczonej Europy skorzystało 4 miliony obywateli Ukrainy. Polska jest dla Ukraińców najbardziej ulubionym kierunkiem podróży. Dodatkowe korzyści dla Ukrainy z tego zbliżenia do Europy to konieczność wprowadzania nowych dokumentów identyfikacyjnych, nowych organów antykorupcyjnych, a także zintegrowanej koncepcji zarządzania granicą.

W 2018 roku granicę polsko-ukraińską przekroczyło 22 miliony obywateli różnych państw. Jeśli chodzi o Ukraińców przekraczających granicę ukraińsko-polską, to głównie są to mieszkańcy terenów przygranicznych, dla których granica stanowi ważne źródło dochodu, często ratujące rodzinny budżet. Chodzi tu nie tylko o tzw. „mrówki”, ale także o różne mini-biznesy.

Negatywne zjawiska na przejściach granicznych to przemyt i korupcja. Ukraina przygotowuje się do zwiększenia swojej odpowiedzialności za ograniczenie przemytu. Problemem jest to, aby mieszkańcy terenów przygranicznych nie odczuli tego, jako akcja przeciwko nim. W istocie przemyt dotyczy wielkich partii określonych rodzajów towaru.

Co do korupcji, to z badania opinii obywateli ukraińskich przekraczających granicę wynika, że jest to zjawisko obecne tak po ukraińskiej, jak i po polskiej stronie. Respondenci przyznają jednak, że po stronie ukraińskiej korupcja jest większa (60% respondentów wiedziało o korupcji po stronie ukraińskiej, a 24% słyszało o tym zjawisku po stronie polskiej). Respondenci ponadto uważają, że polskie służby graniczne stosują dyskryminację wobec Ukraińców, ale jednocześnie przyznają, że Ukraińcy swoim zachowaniem na granicy powodują tego typu reakcje polskich służb.

Sposobem walki z korupcją może być „inteligentna granica”, czyli zainwestowanie w skanery, w elektroniczną kontrolę terenu przejścia granicznego. Wspólna odprawa ukraińskich i polskich służb granicznych też mogłaby efektywnie zmniejszyć zjawisko korupcji. Pomocnym mogłyby być także punkty na granicy, w których przyjmowano by skargi obywateli na żądania łapówek przez konkretnych funkcjonariuszy. Najlepszą receptą na ograniczenie korupcji na granicy byłoby właśnie zainteresowanie społeczeństwa obywatelskiego na to, co dzieje się na granicy, oraz proponowanie koniecznych zmian.

Aktualnie w Ukrainie trwają prace nad zintegrowaną koncepcją zarządzania granicą. Rozpoczęta jest głęboka reforma służb celnych i formacji pograniczników. Na stanowiska w tych dwóch służbach organizowane są już konkursy. Otrzymane przez Ukrainę kredyty unijne pomogą usprawnić ukraińskie przejścia graniczne w Szeginiach, Krakowcu i Rawie Ruskiej, poprzez zakupy elektronicznego sprzętu automatycznej kontroli, jak również poprzez remont dróg dojazdowych do przejść granicznych. Celem tych zabiegów jest upodobnienie ukraińskich służb granicznych do tych w krajach Unii Europejskiej.

(tekst – jb)