Blog o Przemyślu i okolicach

W kwietniu 2015 studenci II roku i pracownicy Instytutu Socjologii Państwowej Wyższej Szkoły Wschodnioeuropejskiej zrealizowali sondaż wśród maturzystów w celu rozpoznania planów życiowych. Były to już szóste badania na próbie maturzystów. W tym roku odwiedzono 21 szkół, w których były klasy maturalne.

Badania zrealizowano w Przemyślu, Kańczudze, Lubaczowie, Oleszycach, Dynowie, Dubiecku, Nienadowej, Sanoku, Ustrzykach Dolnych, Lesku. W ramach sondażu przebadano 1232 maturzystów. Na podstawie zebranych danych można wyciągnąć kilka wniosków na temat młodej generacji pogranicza wschodniego.

W ogólnym planie życiowym najważniejsze dla młodzieży jest szczęśliwe życie rodzinne (95%), znalezienie dobrej pracy (95%), rozwijanie zdolności i zainteresowań (93%), posiadanie przyjaciół (91%). Nieco mniej ważne są takie dążenia jak: zdobycie ludzkiego szacunku (88%), zdobycie majątku (85%), życie spokojne z dala od kłopotów dnia codziennego (84%), pomaganie innym ludziom (83%). Na dalszym planie znalazły się ukończenie wyższej uczelni (77%), osiągniecie wysokiego stanowiska (71%), życie zgodne z zasadami wiary (66%), życie chwilą dla przyjemności i zabawy (56%). Najmniej popularne są założenie własnego przedsiębiorstwa (37%) i udział we władzy (23%).

Dane wskazują, iż młodzież ma standardowe wyobrażenia o swojej przyszłości. Praca, rodzina, przyjaciele i samorealizacja stanowią ich układ odniesienia. W kręgu tych podstawowych wartości toczyć się będzie życie młodzieży.

Współcześni maturzyści w stosunku do tych z przed ośmiu lat są mniej religijni, w mniejszym stopniu kierują się w życiu opinią innych i mniejszą wagę przywiązują do studiów i wysokiej pozycji społecznej. Z jednej strony, może to znamionować wzrost indywidualizmu, a z drugiej strony, obniżenie aspiracji edukacyjno-statusowych.

Zapytano też maturzystów o to co ich zdaniem sprzyja znalezieniu dobrej pracy po szkole. Na pierwszym miejscu pojawiała się znajomość języków obcych (60%)oraz znajomość i protekcja (54%). Dalej były wysokie kwalifikacje zawodowe (48%), wykształcenie (37%), solidna, rzetelna praca (36%), zawód, rodzaj pracy (33%), inicjatywa i przedsiębiorczość (25%), miejsce zamieszkania (25%), prestiż i renoma ukończonej uczelni 20%, zamożność rodziców (19%), cwaniactwo, przebiegłość (14%), wdzięk, urok osobisty (14%), szczęście, przypadek (14%), pochodzenie społeczne (10%), poglądy polityczne (5%).

Zebrane obserwacje wskazują, iż młodzież przestała wierzyć w merytokrację. Widać, że wykształcenie i praca przegrywają ze znajomościami. Na pierwszym miejscu pojawiła się znajomość języków obcych co można interpretować, iż maturzyści zakładają, iż pracy będą szukać zagranicą. Uzyskane wyniki wpisują się w niezadowolenie młodzieży z obecnych realiów systemowych, co się manifestowało w wyborach prezydenckich.

Pytani o to co zrobią po maturze, większość odpowiada, że będzie dalej się uczyć (48%) ewentualnie uczyć i pracować (27%). Pójść do pracy zamierza 13%. A 12% nie miało jeszcze planów w trakcie wypełniania ankiety.

Wyniki wskazują, iż mimo sceptycyzmu wobec wyższej edukacji zdecydowana większość będzie kontynuować naukę. Pytani o to jaki poziom wykształcenia chcą osiągnąć najczęściej odpowiadają, iż będą to studia magisterskie 49%. Jedna trzecia zamierza zdobyć licencjat (31%). Część skończy dopiero naukę na poziomie studiów doktoranckich (12%). A 9% zamierza iść do szkoły policealnej.

Wykształcenie być może niewiele daje, tak wynika z wcześniejszych odpowiedzi, ale jednak warto studiować, gdyż bez studiów traci się szanse na dobrą pracę. Tak oto zdaje się myśleć maturzysta. Nastąpił wzrost maturzystów chcących kończyć studia III stopnia. Jest to strategia wymuszona inflacją wykształcenia.

Aby studiować do dużych ośrodków akademickich chce wyjechać 65%. Na studia do Rzeszowa wybiera się 20%, do Przemyśla 8%.

Młodzież jest bardzo ambitna i jak pokazują dane z przemyskich szkół jeśli decyduje się na studia to raczej poza Podkarpaciem. Widać, że regionalne uczelnie przegrywają w konkurencji z Krakowem, Lublinem, Warszawą.

Przyszłą pracę zawodową najczęściej maturzyści chcieli by podjąć w zakładzie prywatnym 22%. Pracować w zakładzie państwowym zamierza 20%. Wyjechać zagranicę też zamierza 20%. O założeniu własnej firmy i pracy na swoim myśli 19%. Praca w firmie z kapitałem zagranicznym jest atrakcyjna dla 12%.

Maturzyści mają wysokie wymagania płacowe. Pytani jaka kwota by ich skłoniła do podjęcia pracy odpowiadają, że 3300 netto. Kwota, która byłaby dla nich satysfakcjonująca to 4700 zł. Można te oczekiwania określić jako wygórowane i prawie niemożliwe do realizacji na podkarpackim rynku pracy.

Z jednej strony, żądania płacowe można określić jako nierealistyczne biorąc pod uwagę warunki na podkarpackim rynku pracy. Z drugiej strony, niekoniecznie młodzież będzie chciała lokować swoje plany zawodowe na Podkarpaciu czy też w Przemyślu.

Gdzie chcieli by mieszkać i pracować po skończeniu edukacji? Pozostać w dotychczasowym miejscu zamieszkania zamierza 14%. W na wsi lub małym miasteczku na Podkarpaciu chciało by mieszkać 10%. Tylko 3% zamierza zostać w Przemyślu. Rzeszów też nie jest atrakcyjnym miejscem do życia dla młodzieży, tam chciałoby mieszkać 10%. Do dużego miasta w Polsce chciałoby wyjechać 29%. Za granicę 23%.

Uzyskane dane pokazują, iż Przemyśl jest zagrożony odpływem młodzieży. Jest to trwałe zjawisko, które obserwujemy od początku prowadzonych badań. Młodzież przemyska omija szerokim łukiem stolicę regionu i kieruje się do Krakowa, Warszawy, Wrocławia. Obecne badania pokazują, iż zdecydowanie wzrósł odsetek maturzystów chcących pracować i mieszkać zagranicą.

Źle się dzieje jeśli młodzież, która jest traktowana jako czynnik rozwoju, innowacji, niekiedy jedyny zasób jakim dysponuje społeczeństwo opuści Przemyśl i subregion. W takim przypadku mówi się o ,,drenażu mózgów” i trudno liczyć wtedy na rozwój miasta czy regionu. Jeśli władze nie podejmą odpowiednich działań (np. w Stalowej Woli uczniowie studiujący w mieście dostawali stypendia od prezydenta) to za parę lat można będzie zapytać, kto ostatni zgasi światło.